Энэхүү зохиолчийн хэд хэдэн номыг уншлаа. Тэгээд төрсөн сэтгэгдэл гэвэл яг энэ доор оруулж буй ярилцлагын гарчигтай адил: "Brazilian author Coelho thrives on contradictions and extremes". Ярилцлагыг бүтнээр нь биш ч зарим сонирхолтой гэж бодсон хэсгүүдээс орууллаа. Just interesting...

"Brazilian author Coelho thrives on contradictions and extremes"

Oakland Tribune, May 20, 2007 by Angela Doland, Associated Press

PARIS

PAULO COELHO hates seeing books neglected, gathering dust on shelves. So he leaves most of what he reads in parks, bus stations, his local Japanese restaurant, for random readers to find.

"One day the shelves in my apartment collapsed, and I saw all my books on the floor, and I thought to myself, why do I have these books, to impress my friends?" the author of "The Alchemist" said, explaining how he lugs bags of books around to give them away. "I feel a book must travel."

And so the walls of Coelho's otherwise luxurious Paris apartment are lined with near-empty wooden bookcases, giving the place a strangely spare atmosphere despite the moldings, high ceilings and carefully arranged sofa cushions.

The Brazilian writer is full of contradictions.

With his gray beard, knowing eyes and talk of dreams and inspiration, he seems like a sage -- then suddenly he's talking with glee about his global book sales. He's drawn to the ascetic life, following pilgrimage routes or wandering in the Mojave desert, yet he's an Internet addict who's in "withdrawal" without his computer. He's a talker -- at ease in English and French as well as Portuguese -- but every few months he goes into retreat in the countryside.

"My life is extremes, I am totally connected and totally disconnected, there are these moments of retreat, and that means to be really disconnected, with nothing, just silence," he said, sitting cross-legged on the wooden floor in front of his couch.

...

Coelho, 59, came to novel-writing after many twists and turns. When he was 18, his parents put him in a psychiatric hospital for shock treatments. "I was not the typical good student who wants to follow his father's career, so they thought I was crazy," he said. He has forgiven them, saying they were only trying to help him.

In the 1970s, Coelho founded an alternative magazine and wrote music lyrics. Considered subversive by Brazil's military government at the time, he briefly went to jail. From there, Coelho says, he was snatched by paramilitaries and tortured.

In 1987, he hiked a pilgrimage route between France and Spain, inspiring his first book, "The Pilgrimage." A year later came "The Alchemist," a fable about a shepherd boy on a quest. "Veronika Decides to Die," "Eleven Minutes" and others followed.

Coelho writes one novel every two years. In Rio de Janeiro, where he spends most of the year, he has an institute that cares for 430 poor children. He does something he calls "blitz signings" -- dropping in to a city to do a signing with only a day's notice. And of course, he's on the Internet, where he has posted a third of "The Witch of Portobello" on his blog,

http://paulocoelhoblog.com.

Coelho also posts random photographs from his life -- one shows him shaving. His devoted readers use the blog to pour out their feelings on topics like marriage and grief.

Online, Coelho recently invited 10 readers to his annual party in Spain. People from all over the world sent him e-mails, and though he had to explain later that he wasn't paying for their plane tickets or hotels, the first 10 bidders came anyway, he says, from as far away as Venezuela and Japan.

When he's not on the Internet, he's traveling, waiting for inspiration to strike. He doesn't have an idea for his next book, so he's living life to the fullest -- a process he compares to "making love, trying to get pregnant."

"I have to have this innocence, I have to have this excitement," he said. "I could be easily paralyzed by my success. Thank God, this is not the case."

…

For Paulo Coelho, the only crime against life is to believe in the word 'impossible'. According to him, each person has a role to play, a life pattern that is uniquely designed for an individual. And fulfillment lies in following and understanding that pattern, being who you are, instead of walking on the trodden path.

De Paolo Coelho...

Los hombres que había conocido desde su llegada a Gèneve hacían de todo para parecer seguros de sí mismos, como si gobernasen el mundo y sus propias vidas; María, sin embargo, veía en los ojos de cada uno de ellos el terror a la esposa, el pánico a no conseguir una erección, a no ser lo suficientemente machos ni ante una simple prostituta a quien estaban pagando. Si fueran a una tienda y no les gustase el calzado, serían capaces de volver con el ticket en la mano y exigir el reembolso. Sin embargo, aunque también estuviesen pagando por una compañía, si no tenían una erección jamás volverían a la misma discoteca, porque creían que la historia ya se habría extendido entre todas las demás mujeres de allí, y eso era una vergüenza.
«Soy yo la que debería tener vergüenza por no ser capaz de excitar a un hombre. Pero, en realidad, son ellos los que la tienen.»
Para evitar estos dilemas, María procuraba dejarlos siempre a su aire, y cuando alguno de ellos parecía más borracho o más frágil de lo normal, evitaba el sexo, y se concentraba sólo en las caricias, lo que los dejaba muy contentos.
Siempre era preciso evitar que se sintiesen avergonzados. Aquellos hombres, tan poderosos y arrogantes en sus trabajos, luchando sin parar con empleados, clientes, proveedores, prejuicios, secretos, falsas actitudes, hipocresía, miedo, opresión, terminaban el día en una discoteca, y no les importaba pagar trescientos cincuenta francos suizos para dejar de ser ellos mismos durante la noche.
«¿Durante la noche? María, estás exagerando. En realidad, son cuarenta y cinco minutos y, aun así, si descontamos el tiempo de quitarse la ropa, ensayar alguna falsa caricia, hablar de algo trivial, vestirse, reduciremos este tiempo a once minutos de sexo propiamente dicho.»
Once minutos. El mundo giraba en torno a algo que duraba solamente once minutos.
Y por esos once minutos en un día de veinticuatro horas (considerando que todos hiciesen el amor con sus esposas todos los días, lo que era un verdadero absurdo y una gran mentira), ellos se casaban, sustentaban a la familia, aguantaban el llanto de los niños, se deshacían en explicaciones cuando llegaban tarde a casa, veían a decenas, centenas de mujeres con las que les gustaría pasear por del lago de Gèneve, compraban ropa cara para ellos, ropa aún más cara para ellas, pagaban a prostitutas para compensar lo que echaban en falta, sustentaban una gigantesca industria de cosméticos, dietas, gimnasia, pornografía, poder, y cuando quedaban con otros hombres, al contrario de lo que decía la leyenda, jamás hablaban de mujeres. Charlaban sobre trabajo, dinero y deporte.
Algo iba muy mal en la civilización; y ese algo no era la deforestación amazónica, ni la capa de ozono, ni la muerte de los pandas, ni el tabaco, ni los alimentos cancerígenos, ni la situación de las cárceles, como gritaban los periódicos.
Era exactamente aquello en lo que ella trabajaba: el sexo.
Pero María no estaba allí para salvar a la humanidad, sino para aumentar su cuenta corriente, sobrevivir seis meses más a la soledad y a la elección que había hecho, enviar regularmente un dinero a su madre (que se puso muy contenta al saber que la falta de dinero se debía simplemente al correo suizo, que no funcionaba tan bien como el correo brasileño), comprar todo lo que siempre había querido y jamás tuvo. Se mudó a un apartamento mucho mejor, con calefacción central (aunque el verano ya había llegado), y desde su ventana podía ver una iglesia, un restaurante japonés, un supermercado y un simpático café, que acostumbraba a frecuentar para leer un poco los periódicos.
Por lo demás, conforme se había prometido a sí misma, sólo tenía que aguantar medio año más en la rutina de siempre: Copacabana, aceptar una copa, bailar, qué piensa de Brasil, hotel, cobrar por adelantado, conversación y saber tocar los puntos exactos, tanto en el cuerpo como en el alma, ayudar en los problemas íntimos, ser amiga durante media hora, de la cual once minutos se gastarán en abre las piernas, cierra las piernas, gemidos fingiendo placer. Gracias, espero verte la próxima semana, eres realmente un hombre, escucharé el resto de la historia la próxima vez que nos veamos, excelente propina, aunque no hacía falta porque ha sido un placer estar contigo.
Y, sobre todo, no enamorarse jamás. Éste era el más importante, el más sensato de todos los consejos que la brasileña le había dado, antes de huir, tal vez porque se había enamorado. En dos meses de trabajo ya había tenido varias proposiciones de matrimonio, de las que, por lo menos tres de ellas, eran muy serias: el director de una firma de contabilidad, el piloto con el que había salido la primera noche, y el dueño de una tienda especializada en navajas y armas blancas. Los tres le habían prometido «sacarla de aquella vida» y darle una casa decente, un futuro, tal vez hijos y nietos.
¿Todo por sólo once minutos al día? No era posible. Ahora, después de su experiencia en el Copacabana, sabía que no era la única persona que se sentía sola. Y el ser humano puede soportar una semana de sed, dos semanas de hambre, muchos años sin techo, pero no puede soportar la soledad. Es la peor de todas las torturas, de todos lo sufrimientos. Aquellos hombres, y los otros muchos que querían su compañía, sufrían como ella este sentimiento destructor, la sensación de que nadie en esta tierra se preocupaba de ellos.
Para evitar tentaciones del amor, su corazón sólo estaba en su diario. Entraba en el Copacabana sólo con su cuerpo y su cerebro, cada vez más receptivo, más afilado. Había conseguido convencerse de que había llegado a Gèneve y había acabado en la rue de Berne por alguna razón mayor, y cada vez que alquilaba un libro en la biblioteca, confirmaba: nadie ha escrito como es debido sobre estos once minutos más importantes del día. Tal vez fuese ése su destino, por más duro que pudiese parecer en ese momento: escribir un libro, contar su historia, su aventura.
Eso, Aventura. Aunque fuese una palabra prohibida que nadie osaba pronunciar, que la mayoría preferían ver en la televisión, en películas que ponían y reponían a distintas horas del día, era eso lo que ella buscaba. Combinaba con desiertos, con viajes a lugares desconocidos, con hombres misteriosos buscando conversación en un barco en medio del río, con aviones, estudios de cine, tribus de indios, icebergs, África.
Le gustó la idea del libro, y llegó a pensar en el título: Once minutos.
Clasificó a los clientes en tres tipos: los Terminator (nombre puesto en honor de una película que le había gustado mucho), que entraban oliendo a bebida, fingían que no miraban a nadie pero creían que todo el mundo los miraba, bailaban un poco e iban directos al asunto del hotel. Los Pretty Woman (también por una película), que pretendían ser elegantes, amables, cariñosos, como si el mundo dependiese de ese tipo de bondad para volver a su sitio, como si estuviesen caminando por la calle y entrasen por casualidad en la discoteca; eran dulces al principio, e inseguros cuando llegaban al hotel, y por culpa de eso, siempre eran más exigentes que los Terminators. Y finalmente, los Padrinos (también por otra película), que trataban el cuerpo de una mujer como si fuese una mercancía. Eran los más auténticos, bailaban, charlaban, no dejaban propina, sabían lo que estaban comprando y cuánto valía, jamás se dejarían llevar por la conversación de ninguna mujer que escogiesen. Ésos eran lo únicos que, de una manera muy sutil, conocían el significado de la palabra Aventura.
Del diario de María, un día que tenía la regla y no podía trabajar:
Si tuviese que contarle hoy mi vida a alguien, podría hacerlo de tal manera que me verían como a una mujer independiente, valiente y feliz. Nada de eso: me está prohibido mencionar la única palabra que es mucho más importante que los once minutos: amor.
Durante toda mi vida he entendido el amor como una especie de esclavitud consentida. Es mentira: la libertad sólo existe cuando él está presente. Aquel que se entrega totalmente, que se siente libre, ama al máximo.
Y el que ama al máximo se siente libre.
Por eso, a pesar de todo lo que pueda vivir, hacer, descubrir, nada tiene sentido. Espero que este tiempo pase de prisa, para poder volver a la búsqueda de mí misma, bajo la forma de un hombre que me entienda, que no me haga sufrir.
¿Pero qué tonterías estoy diciendo? En el amor, nadie puede machacar a nadie; cada uno de nosotros es responsable de lo que siente, y no podemos culpar al otro por eso.
Me sentí herida cuando perdí a los hombres de los que me enamoré. Hoy, estoy convencida de que nadie pierde a nadie, porque nadie posee a nadie.
Ésa es la verdadera experiencia de la libertad: tener lo más importante del mundo, sin poseerlo

Амралт, зугаалгаар явахдаа...

Бүх л намар, өвөл, хаврын турш хүсэн хүлээсэн зуны сайхан улирал ирж, цагийг шавар байшинд биш цэвэр агаарт, цэцэгсийн дунд өнгөрөөх боломж олдож байна. Аливаа амралт, зугаалганы хамгийн энгийн орц нь алтан нар, амттай хоол, ахан дүүс, анд нөхөд гэдгийг та мэднэ шүү дээ! Амралт, зугаалгаа зохион байгуулахад тань тустай боловуу гэсэн зарим зөвлөгөөг доор орууллаа:

Амралт зугаалгыг гол, горхи, нуурын дэргэд, ер нь гол усны ойрхон зохион байгуулахад тохиромжтой байдаг। Учир нь урсгал усны чимээ ядаргааг сайн тайлдаг। Үүнээс гадна орчин тойрон сайхан харагддаг өндөрлөг газрыг сонгож олоод, хайртай хүнтэйгээ алсыг ширтэн, амтат хоол идэнгээ өдрийг өнгөрөөж болох юм. Эсвэл амралтын өдрийнхөө өглөөг гэрээс тань холгүй байх цэцэрлэгт хүрээлэнд хүүхдүүдтэйгээ хөгжилдөн угтаж болно шүү дээ. Нээрээ бас зочны өрөөнийхөө хивсэн дээр бяцхан ширээ засаад, дуртай киногоо үзэнгээ “picnic” зохиож ч болно! Гол нь таны хүсэл!

Мэдээж хэрэг аливаа амралт зугаалгыг тух тохьтой, аятай сайхан болгохын тулд бэлтгэл хэрэгтэй. Амралтаа өнгөрөөх газраа нэгэнт сонгож олсон бол аян замын бэлтгэлээ хийж эхэлнэ дээ! Ямар ч байсан амралт, зугаалгаар явахад зайлшгүй шаардлагатай гэж бодсон болон авч явах хоол хүнснийхээ зүйлсийн жагсаалтыг урьдчилан гаргаад явах өдрийнхөө өмнө бүгд бэлэн байгаа эсэхийг шалгаад нэг үзээрэй.

Амралт зугаалгаар явахдаа марталгүй авч явах зүйлс:

- хол газар хоногоор явах бол майхан, гудас, хөнжил (мешок) хийн плитка, шорлог хийх төмөр тор гэх мэт

- хулдаасан эсвэл даавуун ширээний бүтээлэг

- идэж, уух зүйлсээ бүгдийг нэг дор хийгээд аваад явахад тохиромжтой том сагс

- даавуун эсвэл цаасан салфетка (хуурай болон нойтон), гар ариутгагч

- нэг удаагийн халбага, сэрээ, аяга, таваг

- хог хийх гялгар уут

- бөглөө, лааз онгойлгогч, шүдэнз

- анхны тусламжийн хайрцаг: ялаа, шумуулнаас сэргийлэгч спрэй, нарны тос, шархны лент гэх мэтийг багтаасан байна

Хүнсний зүйлс:

- Төрөл бүрийн сэндвич, талхан зуушийг өөрт байгаа материалаар, богино хугацаанд хийж болох бөгөөд энэ нь аян замд авч явахад тун тохиромжтой хүнс юм. Мөн төрөл бүрийн ногооны салат, жимс, жимсгэнэ, самар, чихэр, жигнэмэг зэргийг десертэнд авч болно.

- Түүхий мах, хагас боловсруулсан махан бүтээгдэхүүн, өндөг зэргийг авч явах бол мөстэй эсвэл тусгай хөргөгч саванд хийн авч явах хэрэгтэй. Хоолоо хийх хүртлээ нарны гэрлээс хол, сэрүүн газар байлгана. Урьдчилан шарж бэлтгэсэн тахиа болон загасны махыг зориулалтын мөнгөн цаасанд ороон авч явж болно.

- Гэдсээ өвтгөх гээгүй л бол аян замд майонез авч явах хэрэггүй! Ер нь амархан муудах, гэмтэх хүнсний бүтээгдэхүүнийг хол газар аялал, зугаалгаар авч явахад тохиромжгүй байдаг.

- Уух юмны хувьд өргөн сонголттой бөгөөд өөрсдийн дуртай ундаа, шүүсийг аваад явахад болно। Халуун цай авч явах бол цайны халуун саваа мартуузай! Халуун өдөр хэт хүйтэн, мөстэй ундаа халсан биеийг хөргөдөг бөгөөд амны цангааг тийм сайн тайлдаггүй учир тохиромжгүй. Цангааг рашаан ус, ногоо, жимсний шүүс сайн тайлдаг. Гэрийн нөхцөлд бэлдсэн жимс, жимсгэний ундаа нь элдэв өнгө, амт, үнэр оруулагч химийн бодисгүй учир авч явахад илүү тохиромжтой. Халуун өдөр тараг, йогурт гэх мэт амархан гашилах сүүн бүтээгдэхүүн авч явах тохиромжгүйг анхаараарай!

Хэрвээ хол газар, ялангуяа хөгшид эсвэл бага насны хүүхдүүдтэй явж байгаа бол цаг агаарын байдлыг урьдчилан тандаж мэдэн, дулаан хувцас, ойр зуурын хэрэгцээний эм бэлдмэлийг авч явахад илүүдэхгүй.

Цагийг хөгжилтэй өнгөрөөхийн тулд хөл бөмбөг, теннис тоглож, уулын орой булаацалдаж, цаасан шувуу хөөргөж ер нь л дуртай тоглоомоороо тоглож болно шүү дээ. Гол нь хэрэгтэй зүйлсээ урьдчилан бэлдээд авч явахаа мартуузай!

Эцэст нь хэлэхэд ойр дотныхонтойгоо, найз нөхөдтэйгөө өнгөрөөж буй сэтгэлд хоногшим сайхан мөчүүдээ гэрэл зургийн хальснаа буулган үлдээж дурсамжит мөчүүдийг үргэлж санагдуулах гэрэл зургийн альбомыг бий болгоорой! Альбомоо илүү сонирхолтой, дурсамжтай болгохын тулд ямар нэг нэр өгч, үзсэн харсан, хийсэн сонин, содон, хөгжилтэй зүйлсийнхээ талаар тэмдэглэл хийж ч болно шүү дээ. Бас байгальд өнгөрүүлсэн мөчүүдээ дурсахын тулд бяцхан үрсийнхээ тусламжтайгаар ургамал, цэцэгсийн хатаамал бэлдэн хавчуурга ч хийж болно. Сайхан дурсамжийг бий болгоно гэдэг амьдралын сайхныг мартахгүй байх бас нэгэн арга юм шүү!

Las espanolas...

Сэтгэл хөдөлгөм дууны хэмнэл, гутлын өсгийний товших чимээ, газар шүргэсэн урт даашинз... Та яг одоо энэ бүгдийг сэтгэлдээ төсөөлөөд, дотроо мэдрэх гээд оролдоод үз дээ! Бүжигчин бүсгүйн гутлын өсгийн товших чимээ бүрийг чагнаад үзээрэй! Яг л гал мэт дүрэлзсэн хайр дурлал, түүний гайхалтай өрнөл, гашуун хагацал, гаслан зовлон бүгдийг нэгэн зэрэг мэдрэх шиг... Залуу бүсгүйн үл ялиг чичирхийлсэн, хагас инээвхийлсэн уруул, өндөрт өргөсөн гар, татаж тэгшилсэн цэх нуруу, уян нарийн бэлхүүс, хурц, гялалзсан нүдний харц – энэ бүгд бардам, ихэмсэг, хэзээ ч үл шантрах Испани бүсгүйг илтгэнэ. Энэ бол Испани фламенко, Испани бүсгүй! Нуруу цэх, харц дээгүүр тэдний тухай сонирхуулах зүйл их ажээ.

Испани бүсгүйчүүд ба фламенко

Испани бүсгүйчүүдтэй салшгүй холбоотой нэгэн зүйл бол яах аргагүй баяр баясал, хүсэл тачаал, гуниг зовлон бүгдийг өөртөө багтаасан фламенко бүжиг! Үнэндээ энэ нь Испани эмэгтэй болгон фламенко бүжиглэдэг, дуулдагт биш харин фламенко бүжгийн хөдөлгөөн бүхэн испани эмэгтэйн уян, налархай бие цогцос, итгэл дүүрэн, бардам харцыг санагдуулж, фламенкогийн аялгуу дуу бүр испани эмэгтэй бүрийн сэтгэл зүрхэнд шингэсэн байдаг гэсэн утгыг агуулж байгаа юм.

Фламенко бол Испаний уламжлалт дуу-бүжгийн төрөл бөгөөд дотроо бүжиг (байле), дуу (канте), гитарын тоглолт (токе)-г багтааж байдаг. Бүжиг дууг гарын алга ташилт, хөл товшилт зэрэг дагалдана. Фламенкогийн үүсэл хөгжилд анх 15р зуунд Византигаас Испани руу нүүдэллэн ирж Испаний өмнөд хэсгийн мужуудад, тэр дундаа Андалузид суурьшсан цыгануудын дуу, хөгжим асар их нөлөө үзүүлсэн гэж үздэг. Цыганууд суурьшсан газрынхаа буюу испаничууд болон еврейчуудын дуу хөгжмийг хүлээн авч, өөрсдийнхөөрөө ойлгон өөрчлөн дуулж, хуурдаж эхэлсэн бөгөөд энэ нь фламенкогийн үндэс суурийг тавьсан байна.

Фламенкогийн дуу хүнд, хэцүү хэмнэлтэй, анх сонссон хүнд тэр бүр таалагддаггүй ч бүжигчин бүсгүйн уян, налархай басхүү хурц, хурдан, огцом хөдөлгөөнүүд, гитарын хэмнэлт аялгуу зэргийг гайхан бишрэхгүй байхын аргагүй билээ.

“Амьдар бас амьдралаас таашаалыг мэдэр!”

Испани бүсгүйчүүдийн гол уриа: “Амьдар бас амьдралаас таашаалыг мэдэр!” Ийм ч учраас тэд аз жаргал гэдэг мөнгө, эд баялагт бус харин бие хүн болоод байгаль эх хоёр хоорондын харилцан зохицол, эрх чөлөө, хүсэл эрмэлзэл дүүрэн амьдралд оршдог гэж үздэг. Тэд амьдралаас, эргэн тойрноосоо, хийж буй зүйлээсээ аль болох их таашаал авахыг эрмэлздэг бөгөөд тиймдээ ч тэдний өдөр тутмын амьдрал өнгө гэрлээр дүүрэн байдаг гэж хэлж болох юм.

Хэдийгээр бүжиг болон гэр бүлийн харилцаанд Испани эмэгтэйчүүд давуу эрх, үүрэгтэй оролцдог ч хэзээ ч эрэгтэйгээ давамгайлах эсвэл “дарах” явдал гаргадаггүй. Тэд зөвхөн өөрсдийн эмэгтэйлэг, дахин давтагдашгүй шинж чанарыг онцгойлохыг эрмэлздэг.

Испани бүсгүйчүүд өөрсдийн төрөлхийн гоо сайхныг илүүд үздэг бөгөөд тэд нүүрээ бараг буддаггүй. Гоо сайхны бараа, бүтээгдэхүүн хэрэглээгээр Испани Европт хамгийн сүүлийн байранд ордог. Испани бүсгүйчүүдийн хувьд гоо сайхан гэдэг бол юуны өмнө эрүүл чийрэг бие бялдар бас цэвэр, зөөлөн арьс юм.

Харин чанартай үнэртэй усанд Испани бүсгүйчүүд хэзээ ч гар татдаггүй. Охид хүртэл өлгийтэй бяцхан наснаасаа үнэртэн хэрэглээд сурчихдаг! Халамж сайтай ээж бүр охин хүүхдийнхээ өлгий эсвэл хувцсанд хэдэн дусал Eau de Cologne Nenuco шингээхээ мартахгүй бөгөөд бага наснаасаа хэрэглэж дассан энэхүү үнэртэнээ том болоод ч гэсэн дуртай нь аргагүй хэрэглэх явдал байдаг. Испани бүсгүйчүүд ихэвчлэн цитрусын төрлийн жимсний үнэртэнг сонгодог бөгөөд сэрүү татуулсан, сэргээсэн энэхүү үнэр нь Испаний халуун дулаан уур амьсгалд тун тохиромжтой байдаг байна.

Испани бүсгүйчүүд идэвхтэй бэлгийн амьдралыг эрхэмлэдэг бөгөөд нэгэн судалгаагаар зөвхөн Испанид л эмэгтэйчүүд 60-70 насандаа жилд 27-оос доошгүй удаа бэлгийн харьцаанд ордог гэсэн сонирхолтой баримт гарчээ!! Итгэмээргүй бас гайхмаар байгаа биз дээ?!

Хамон ба шоколад

Испани гал тогоо амттай, шимтэй хоол ундаар дүүрэн байх бөгөөд Испани бүсгүйчүүд ч гайхалтай сайн гэрийн эзэгтэй, тогооч нар байдаг. Испаничуудын хэлдгээр “Амттай сайхан хамон (Испаний уламжлалт жорын дагуу бэлтгэдэг гахайн утсан махан хоол) хийдэг бүсгүй нөхөргүй үлдэнэ гэж байдаггүй”.

Европ дахь шоколадны түүх Испаниас эхэлсэн гэдгийг та мэдэхүү? Испаний баян конкистадоруудын (15-16р зуунд Энэтхэг болон бусад баялаг тив, улсуудыг хайн урт удаан хугацааны аялалд гарсан испаничууд) эхнэрүүд халуун шоколадны жинхэнэ “хорхойтонгууд” байсан бөгөөд одоо ч гэсэн Испани бүсгүйчүүдийн дуртай амттангуудын нэг шоколад байсаар байна.

Мэдээж хэрэг, жинхэнэ нууцлаг Карменыг ойлгоход тань сэтгүүлийн ганц нүүр унших нь хангалтгүй ч сэтгэлээрээ түүнтэй фламенко бүжиж чадсан бол ч...

Итгэ, хайрла, амьдар!

Оюутан ахуй цагийн нэгэн явдал санаанаас ердөө гардаггүй юм. Номын санд суугаад нилээд оройтчихсон харих гэж явсан юмдаг. Автобусанд “ухаанаа алдтал” уучихсан юмуу гэмээр нэгэн залуу хоёр хөлөө солбин, унаж тусан байж орж ирлээ. Хэн нэгний хөл дээр гишгээд л, бас хэн нэгнийг түлхэж холдуулсаар автобусны голд байсан нэгэн сул суудлыг олж суусан тэрээр бас зүгээр ч үгүй хараалын үг урсгаж, шүлсээ байн байн хаях нь зорчигчдын зэвүүг улам ихээр хүргэнэ. Гэнэт дэргэд нь сууж байсан нэгэн өвөө “Хүү минь дээ, ингэж шаналах хэрэггүй! Би ч гэсэн хайртай хүнээсээ хагацаж л байсан. Амьдралд үүнээс хэцүү олон зүйл тохиолдоно. Залуу нас, амьдралаа хайрла!” гэж билээ. Нөгөө хүн бүрийн дургүйг хүргэн, хараал урсгаж суусан залуу гэнэт тэр өвөөгийн мөрийг түшээд мэгшин уйлж эхэлсэн юм. Миний ч гэсэн сэтгэл хөдлөхгүй байж чадаагүй.

Яагаад энэ явдлын талаар бичих болсоноо ч сайн мэдэхгүй юм. Гэхдээ дээрхтэй адил зүйлсийн талаар сонсох бүрийдээ хүний зүрх сэтгэлийг нээн ариусгагч тэрхүү жинхэнэ хайр гэж байдаг бол хүн түүнд насан туршдаа суралцах юм шиг санагддаг. Тэрхүү жинхэнэ хайрыг хүмүүст түгээж, амьдралыг хайраар гэрэлтүүлж явсан нэгний тухай энд өгүүлэх гэсэн юм. Энэ бол амьд ахуйдаа аугаа гэгээнтнүүдийн тоонд багтсан ариун үйлст Тереза эхийн тухай түүх билээ.

"Өөрт нь туслах хүн олдсонд хэмжээлшгүй баярлаж байгаа зовлонт хүнийг та харсан уу? Тийм хүний харц ямар сайхан байдаг гээч?! Баярласан сэтгэлээр дүүрэн харц хэзээ ч мартагддаггүй юм” гэж Тереза эх нэгэнтээ хэлсэн байдаг. Энэтхэгийн нэгэн эмнэлэгийн үүдэнд халдварт өвчин тусан, яр шархандаа баригдан, хүн ойртохын аргагүй үнэртэй болсон нэгэн үл таних ядуу эмэгтэйг олж харсан Тереза эх түүнээс огт сэжиглэлгүй элгэндээ тэвэрч, угааж цэвэрлэн, аймшигт өвчнийх нь зовлон шаналалыг насан эцэслэх сүүлчийн мөчид нь бага ч болов нимгэлсний хариуд бүсгүйн нүүрэнд тодорсон талархалын инээмсэглэлийг олж харсан гэдэг. Хожим нь тэрээр энэ тухай “Тэр инээмсэглэл Бурханаас надад өгсөн дохио байсан юм. Учир нь Бурханы хайр агуу билээ!” хэмээн дурсан ярьсан билээ.

Агнес Гонджа Бояджиу (Тереза эхийн жинхэнэ нэр) 1910 оны 8 дугаар сарын 26-нд Косовад албани гаралтай чинээлэг цыганы гэр бүлд төржээ. Хар бага наснаасаа бусдад туслах сэтгэл өвөрлөсөн тэрээр 12-тойдоо сүмд сууж, эрдэм номын мөр хөөсөн гэдэг. Боловсролтой, ухаалаг Агнес бусад охид бүсгүйчүүдийн адил амьдралаар амьдарч болох байсан ч өөр замыг сонгожээ. Ганц даавуун цүнхтэй, загалмай өвөртөлсөн Агнес 18-тайдаа Ирландад ирж, тэндхийн сүмийн гэлэнмаа болсон аж. Удалгүй гэлэнмаа Тереза хэмээх нэрийг авсан тэрбээр бүхий л амьдралаа хүмүүсийн төлөө зориулахаар санаа шулуудаж 20 настайдаа Энэтхэгийн нэгэн охидын сургуульд багшилахаар явсан байна. Тэрбээр 20 гаруй жилийн туршид Гэгээн Мариягийн нэрэмжит охидын сургуульд газар зүй, түүхийн багш, захирлаар ажиллаж байлаа. Гэвч Ромд өөрийн чөлөөт гэлэнмаа болох хүсэлтийг удаа дараалан тавьж байсан бөгөөд чухам тэрхүү хүсэл нь биелсэн тэр мөчид халаасандаа тавхан рупитэй, өөрийн өмссөн сари, сандалинаас өөр ямар ч эд хогшилгүйгээр урьдны элбэг дэлбэг, гачигдал зовлонгүй амьдралаа орхин Калькуттагийн гудамжнаа гарч, өвдөж зовсон, ядарч туйлдсан хүн бүрт тусламжийн гараа сунгасан юм. Энэ бол эгэл нэгний аугаа их хайранд хөтлөгдсөн ариун үйлсийн эхлэл байсан билээ!

Тереза эх асрагч нарынхаа хамт эмчлэгдэх найдваргүй болчихоод гудамжинд үхэх өдрөө хүлээн хэвтэж буй гэр оронгүй гуйлгачингуудыг өөрсдийн жижиг асрамжийн байрандаа авчран асарч сувилдаг байсан бөгөөд анх 13 асрагчтайгаар эхлүүлж байсан түүний асрамжийн газар эдүүгээ “Нигүйлсэхүйн одон” нэрт буяны байгууллага болон өргөжин тэлж, дэлхийн 123 орны 600 гаруй төвд 4000 гаруй гэлэнмаа, 100 гаруй мянган сайн дурынхантай үйл ажиллагаагаа явуулж байна. Тэрээр ДОХ-оор өвчлөгсдөд зориулагдсан хамгийн анхны эмнэлэгийг байгуулж, тусламж хэрэгтэй байгаа дэлхийн бүх л халуун цэгүүдэд (хэдэн сая хүн өлсгөлөнд нэрвэгдсэн Этиоп улс, дайны утаанд дарагдсан Бейрут, маляри, ДОХ зэрэг аймшигт өвчнүүдийн голомт болсон Африкийн улс орнууд гээд л...) очин ажиллаж байсан билээ.

Гудамжинд төрж, амьдарч, үхэж үрэгдэж буй хэдэн арван сая хүний төлөө өөрийн “бяцхан” биеийг үл хайрлан, үүрийн таван жингээс эхлэн нойр хоолыг умартан хөдөлмөрлөх түүнийг харсан BBC-ийн сурвалжлагч Мальколм Мугеридж “Би үүнийг сая долларын төлөө ч хийхгүй байсан!” гэхэд Тереза эх хариуд нь “Би ч мөн адил үүнийг сая долларын төлөө хийхгүй байсан। Зөвхөн Бурханд итгэдэг, түүнд хайртайдаа би үүнийг үнэ төлбөргүй хийдэг” гэсэн гэдэг. Өмссөн сари, ганц шүхэр, нимгэн гудаснаас өөр юу ч үгүй “ядуу”, гэхдээ энэ ертөнцийн ядарсан, туйлдсан хүн бүрийн төлөө гэсэн аугаа их сэтгэлтэй “баян” энэхүү эгэл эмэгтэйн тухай хожим тэрхүү сурвалжлагч нэгэн баримтат киног бүтээжээ. Өнгө гэрлийн сонголтгүй ядуусын харанхуй хороололд, орь дуу тавин, өвчин шаналалдаа цөхөрсөн гуйлгачдын дунд хийсэн тэрхүү зураг авалтыг олигтой зүйл болно гэж бодоогүй Мальколм хожим нь хальсыг боловсруулан хараад ямар нэг ер бусын гэрэлтэй болсон байсныг ажиглан өөрийн эрхгүй дуу алдаж байсан гэдэг. Энэхүү кино “Something beautiful for God” буюу “Бурханд зориулагдсан нэгэн сайхан зүйл” нэртэйгээр анх 1969 онд дэлгэцнээ гарчээ.

Тереза эхийн ер бусын энэрэнгүй хайр, хатан зоригийг үнэлж 1973 онд Темплтоны нэрэмжит тусгай шагнал, 1979 онд Нобелийн шагналыг тус тус хүртээж байжээ. Мөн 1985 онд АНУ-ын Ерөнхийлөгч түүнийг төрийн дээд шагнал болох “Эрх чөлөөний” одонгоор шагнаж байсан удаатай. Гэвч авсан Нобелийн шагналаа нөгөө л нэг бусдад яарсан сэтгэлээсээ болоод хаа нэгтээ хэнэггүй орхиод явчихдаг тэрээр амьдралыг алдар хүндээр бус харин ариун үйлсээр хардаг нэгэн байжээ.

Тереза эх 87 настайдаа буюу 1997 оны 9 сарын 5-нд хорвоогийн мөнх бусыг үзүүлсэн. Түүнийг насан өөд болохоос өмнө нэгэн сурвалжлагчийн “Та үхлээс айдагуу?” гэсэн асуултанд “Үгүй дээ. Үхэл гэдэг чинь эргээд гэртээ харихтай л адил. Та гэртээ харихдаа, гэрийнхэндээ очихдоо айдаг гэж үү?! Бурханы оронд очоод би аав, ээж, гэрийнхэнтэйгээ, урьд нь бүх л амьдралынхаа туршид жаахан ч гэсэн хайрыг мэдрүүлэх гэж оролдсон тэр бүх хүмүүстэйгээ уулзана. Энэхүү уулзалтаа тэсэн ядан хүлээж байна!” гэсэн гэдэг. Нүүр нь баяр баясгалан, амар амгалангаар гэрэлтэж байсан.

Түүний хэлсэн үгс, бичсэн номнуудыг уншаад дуусахгүй, учир нь үг бүрийн утгыг тэр хүн өөрийн амьдралаар, үйлдлээр, аугаа их хайраар харуулсан байдаг болохоор, учир нь хайрыг хайраар бүтээсэн байдаг болохоор...

“Нүдээ нээгээд хайр энэрэл дутагдсан нэгнийг олж харахыг хүсч байна! Чихээ нээгээд бусдыг сонсож, ойлгож, мэдрэхийг хүсч байна! Зүрх сэтгэлээ нээгээд инээмсэглэл, халуун дулааныг бусдад бэлэглэж, хамгийн гол нь хайр сэтгэлийг амсуулахыг хүсч байна!

Эцэст нь эгэл хирнээ эгэл биш утгыг өөртөө агуулсан хэдэн үгсийг дамжуулах гэсэн юм. Эдгээр үгс “Нигүйлсэхүйн одон” сангаас ДОХ-оор өвчлөгсдөд зориулан Нью-Йоркийн Гринидж виллиджд байгуулсан нэгэн асрамжийн төвийн үүдэнд сийлээстэй байдаг.

Амьдрал бол боломж, түүнийг бүү алд!

Амьдрал бол гоо сайхан, түүнийг бишир!

Амьдрал бол мөрөөдөл, түүнийг биелүүл!

Амьдрал бол үүрэг, түүнийг гүйцэтгэ!

Амьдрал бол тоглоом, түүгээр тогло!

Амьдрал бол хайр, тиймээс хайрла!

Амьдрал бол оньсого, түүнийг таа!

Амьдрал бол зовлон, түүнийг даван туул!

Амьдрал бол аз жаргал, түүнийг өөрөө бүтээ!

Амьдрал бол амьдрал, түүнийг авар!

Амьдрал бол асар үнэ цэнэтэй, түүнийг хэзээ ч битгий үгүй хий!

Цэцэг барих соёл

Эрт дээр үеэс хүмүүс цэцгийг дээдлэн хүндэлж, өөрсдийн дотоод сэтгэлийн илрэл болгон бусдад бэлэглэсээр ирсэн билээ. Эртний Грекд сарнай, лиш, нарцисс, сараана, хонин нүдэн цэцэгсээр дүүрэн үзэсгэлэнт цэцэгсийн хүрээлэнгүүд байдаг байсан бол Эртний Египет, Месопотамийн цэцэрлэгчид бүх л жилийн туршид сарнай, май, хонхлой, намуу цэцэгсийг тарьж ургуулдаг байжээ.

Хүн төрөлхтний хамгийн урт удаан хугацааны туршид тарьж ургуулсаар ирсэн цэцэгсийн нэг бол яах аргагүй сарнай юм. Сарнайг одоогоос 5000 гаруй жилийн тэртээ тарьж байсан гэдэг.

Домогт гардгаар бол хайр дурлалын охин тэнгэр Афродита царайлаг сайхан Адонисд ухаангүй дурласан бөгөөд хайр дурлалдаа үнэнч тэрээр Адонисын дэргэд үргэлж байж, шархадсан зэрлэг амьтны хурц шүдэнд тас татагдан үхэх мөч хүртэл нь түүнд үнэнч хэвээр байсан гэдэг. Уй гашуу, ганцаардалд автсан Афродита өөрийн мөнхийн хайр сэтгэлийн илэрхийлэл болгож Адонисын шарил дээр нэгэн ер бусын сайхан, сэтгэл татам цэцэг болон ургасан бөгөөд үнэнч хайр дурлал, гоо сайхан бүхний бэлэгдэл болсон энэхүү цэцгийг дэлхийн олон хэлнээ роза буюу сарнай хэмээн нэрлэдэг.

18р зууны эхээр Шведийн хаан Карл 2 Перс орноор айлчилж ирснийхээ дараагаар Европт нэгэн шинэ зүйлийг нэвтрүүлсэн нь цэцэг, цэцэг барих ёс байв. Тэр үед Европт цэцэгсийн талаар, тэдгээрийн төрөл зүйлс, онцлогийн тухай тусгай толь бичгүүдийг хүртэл гаргаж байсан бөгөөд цэцгийн баглаа хийх урлагийн талаар бүх л бүтэн номыг хүртэл бичиж байжээ.

Хэрвээ цэцэгсийг хайрлан, энхрийлж, тэдний анхилуун үнэрийг мэдэрч, тэдэнтэй ярилцах юм бол тэд бидэнд амьдралын эрч хүчийг өгдөг гэдэг. Зарим тохиолдолд цэцэгсийн хэл хүмүүс бидний үг хэл, үйл хөдлөл, нүдний харцнаас илүү ойлгомжтой, яруу тод байх нь ч бий.

Цэцэг бүр өөрийн гэсэн зориулалттай, өөрийн гэсэн утга учрыг агуулж байдаг. Гэхдээ улс орон бүрт цэцгийн зориулалт, утга агуулга өөр байдаг гэдгийг анхаарах хэрэгтэй. Дэлхийн олон оронд хайр сэтгэлийн бэлгэдэл сарнай байдаг. Тэгвэл Англид дурлалт хосууд бие биедээ хонин зангуу цэцгийг бэлэглэдэг бол хятадууд цээнэ цэцгийг бэлэглэдэг байна.

Европын олон оронд ариун гэгээн хайрын бэлгэдэл болох цагаан акация цэцгийг хуримын бэлэг болгон бэлтгэдэг. Эртний Германд гэр бүлийн сайн сайхан, аз жаргалын бэлгэдэл бол май цэцэг гэж үздэг байжээ. Япон болон Европын ихэнх орнуудад хризантема уй гашуйг илэрхийлдэг бол зарим орнуудад энэхүү цэцгийг өвчин зовлонг холдуулах шидтэй гэж үздэг. Англичууд хайртай бүсгүйдээ алаг нүдэн цэцэг бэлэглэх дуртай байдаг ба энэхүү цэцэг нь нуугдмал сэтгэлийг илчилнэ гэдэг.

Зарим хүмүүс цэцгийн баглаа бэлэглэх дуртай байдаг бол зарим нь зөвхөн ганц, хоёр ширхэгээр нь бэлэглэхийг илүүд үздэг. Гэвч ямар цэцгийг ямар тохиолдолд, яаж бэлэглэх вэ гэдэгтэй холбоотой тусгай цэцэг барих соёл гэж байх бөгөөд хэрвээ та хайртай ханьдаа, найз бүсгүйдээ, энхрий охиндоо, ачтан багшдаа гээд хэн нэгэнд цэцэг бэлэглэх гэж буй бол тухайн хүндээ тохирсон, түүнд хамгийн их таалагдах зөв сонголтыг хийж сурах хэрэгтэй.

Хэрвээ та ганцхан ширхэг цэцэг бэлэглэхээр шийдсэн бол тухайн цэцэг тань хэмжээгээрээ том байх хэрэгтэй. Жишээ нь сарнай, лиш, хризантема, сараана, гладиолус гэх мэт цэцэгсийг ганц ширхэгээр нь бэлэглэхэд тохиромжтой.

Мөн цэцэг бэлэглэх гэж буй хүнийхээ нас, хүйс, нийгмийн байр суурь зэргээс гадна цэцэг бэлэглэх шалтгаан, нөхцөл зэргийг сайтар харгалзан үзсэний үндсэн дээр зөв сонголтыг хийх боломжтой юм.

Охидод хагас дэлбээлсэн, зөөлөн, анхилуун үнэртэй цэцэгсийг сонгох нь тохиромжтой. Жишээ нь ягаан, шар өнгийн сарнай, улаан лиш цэцэг, май, хонхлой цэцэг, цагаан хризантема гэх мэт. Залуу бүсгүйд ид сайхан цэцэглэсэн улаан сарнай, гладиолус, алтан зул, лиш цэцэг, хризантема, гоодаль, мандарваа цэцэгсийг бэлэглэх хэрэгтэй. Харин настай эмэгтэйд бол тансаг чамин, хэт хурц, тод биш ч гэгээлэг өнгийн цэцэгс бэлэглээрэй (мөн түүнчлэн цэцгийн саванд хийсэн таримал цэцэгс ч байж болох юм).

Анхны болзоондоо нил цэцэг, хонгорзул, балжингарма эсвэл хонин нүдэн цэцэгсийн энгийн баглаа авчрах нь тохиромжтой. Ямар нэгэн хүндэтгэлийн арга хэмжээнд л орох гээгүй бол аварга том баглаа цэцэгний шаардлага байхгүй. Цэцгээ барихдаа заавал дээш нь харуулан барих ёстой гэдгээ битгий мартаарай. Мөн хэзээ ч гандаж, муудсан цэцэг бэлэглэж болохгүй!

Сүй тавихад шар өнгийн сарнай, цагаан, ягаан өнгийн лиш цэцгийг ихэвчлэн сонгодог. Сүйт залуу сүйт бүсгүйнхээ гэрт анх удаа зочлон очиж байгаа бол сүйт бүсгүйнхээ ээжид болон сүйт бүсгүйдээ хоёуланд нь баглаа цэцэг аван очих хэрэгтэй. Сүйт бүсгүйн ээжид сараана эсвэл хризантема цэцгийн баглаа барьж болох бол хайртай бүсгүйдээ хагас дэлбээлсэн цэцэгсийн баглаа бэлдээрэй.

Саяхан ээж болсон эмэгтэйд хэрвээ охин төрүүлсэн бол ягаан эсвэл улаан өнгийн цэцэгс (сарнай, лиш гэх мэт), харин хүү төрүүлсэн бол хөх, цэнхэр эсвэл гүн ягаан өнгийн (нил цэцэг, хонин зангуу гэх мэт) цэцэгс бэлэглэж болох юм. Ихэр хүүхдүүд төрүүлсэн бол хоёр ижил цэцгийн баглаа бэлэглэх нь ч бий.

Төрсөн өдрийн баяраа тэмдэглэж буй хүнд тухайн хүний дуртай цэцгийн баглааг барих нь зүйтэй. Харин өндөр насныхаа ойг тэмдэглэж буй настай хүнд үнэтэй, гоё сайхан баглаа цэцгийг сонгох хэрэгтэй. Энэ тохиолдолд ихэвчлэн сагстай цэцэг бэлэглэдэг. Сагсанд цэцэгнээс гадна жимс, жимсгэнэ, чихрийн цуглуулга эсвэл амтат дарс ч байж болно.

Баглаа цэцгийг сонгохдоо цэцэгсийн өнгөний зохицол, харагдах байдал зэргийг харгалзан үзэх нь зүйтэй: баглаанд улаан өнгө зонхилсон байх нь ёслол хүндэтгэлийн, баяр баясгалангийн шинжийг илтгэдэг бол цагаан өнгө давамгайлах нь цэвэр ариун байдлыг, шар, улбар шар өнгө - дулаан халуун сэтгэл, гэрэл гэгээг, цэнхэр өнгө харилцан итгэлцлийг харуулдаг байна.

Цэцэг сонгохдоо түүний өнгөний утга учрыг сайн ойлгож байх шаардлагатай.

Улаан цэцгийг өөрийн хайрлан хүндэлдэг дотныхоо хүнд (гэр бүлийн гишүүн эсвэл найздаа) бэлэглэдэг. Гүн улаан бол илүү гүн гүнзгий хайр дурлалыг илтгэх бөгөөд зөвхөн хайртай бүсгүйдээ бэлэглэхэд тохиромжтой.

Ягаан өнгийн цэцгийг ямар ч насны хүнд ямар ч тохиолдлоор бэлэглэж болно. Ягаан өнгийн цэцэгсийн баглаа “Би танд сайн ханддаг” эсвэл “Та надад таалагддаг” гэдгийг илэрхийлдэг. Мөн тод, гэгээлэг өнгийн цэцэгс багтсан цэцгийн баглааг хэнд ч гэсэн бэлэглэж болно. Учир нь тэд сэтгэл санаа сэргээж, баяр баясгалан авчирдаг.

Цагаан өнгийн цэцэгсийг хурим найр гэх мэт аливаа ёслолын арга хэмжээнд хэрэглэдэг. Харин яргуй, балжингарам, хонхлой гэх мэт тал хээрийн цэцэгсийг залуу охидод ямар ч баяраар бэлэглэж болно. Эдгээр нь залуу нас, цэвэр ариун байдлын бэлгэдэл.

Зарим улс оронд цагаан сараана цэцгийг гашуудлын цэцэг гэж үздэг бөгөөд ийм цэцгийг хөгшин, настай хүнд хэзээ ч бэлэглэж болохгүй. Мөн эмнэлэгт өвчтөн эргэж очих гэж байгаа бол цагаан өнгийн цэцгийн оронд өөр гэгээлэг, тод өнгийн цэцэг авч очсон нь илүү боловуу.

Жүжигчид, дуучид гэх мэт урлагийн хүмүүст шар өнгийн цэцэгс бэлэглэж болно. Учир нь энэ нь гэрэл гэгээ, амжилтын өнгө юм.

Одоо үед хараас авхуулаад ногоон, хөх хүртэл олон төрлийн шинэ цэцэгсийн сортууд гарчээ. Хүнд өнгийн цэцэгсээр цэцгийн баглаа хийхдээ өөр бусад гэгээлэг өнгийн цэцэгс оруулах нь таны баглааг илүү гоёмсог харагдуулна. Ногоон өнгө итгэл найдвар харин хар бол таны зүрх сэтгэлийн гунигийг илтгэдэг. Хэрвээ хүнд өнгийн цэцэгсийг сонгохоор шийдсэн бол баглаа тань таны сэтгэлийн гүн дэхь мэдрэмжийг илтгэсэн, өргөн утга агуулгатай байх боловуу.

Ер нь цэцгийг ямар ч үед хэнд ч гэсэн бэлэглэж болох бөгөөд энэ нь хүний хайр сэтгэл, халамж энхрийлэл, талархал дэмжлэгийг илэрхийлж чадах сайхан бэлэг болдог билээ.

Цэцэг бэлэглэхэд анхаарах зүйлс

- Эрэгтэй хүнд урт иштэй цэцэгс бэлэглэх нь тохиромжтой. Жишээ нь сарнай, лиш, хризантема гэх мэт. Ямар ч тохиолдолд жижиг цэцэгсээр хийсэн баглаа бэлэглэдэггүй.

- Өвчтэй хүнд цэцэг бэлэглэх бол аль болох хурц биш, зөөлөн үнэртэй, удаан амьдрах чадвартай цэцгийг сонгох хэрэгтэй бөгөөд өвчтөнд саад болохооргүй мөн амархан унахааргүй газар тавих хэрэгтэй.

- Эхнэр, нөхрийн хамт айлд зочлон очихдоо гэрийн эзэгтэйд баглаа цэцгийг нөхөр нь барина. Цэцгийг зүүн гартаа барих бөгөөд баруун гараараа гэрийн эзэдтэй гар барин мэндчилэх ба цэцгийг оронгуутаа харин цэцэгнээс бусад бэлгийг дараагаар нь өгдөг. Цэцгийн баглааны чимэглэлийн цаасыг авахгүй байж болох бөгөөд зочид хүлээн авч буй өрөөнд варанд хийж тавина. Баяр ёслол тэмдэглэж байгаа тохиолдолд цэцгийг өөр өрөөнд оруулан тавих нь зохимжгүй. Бага зэргийн цэцгийн баглааг ширээн дээр ч тавьж болно.

- Цэцгийг удаан хадлагалахын тулд ишний доод хэсгээс ташуулдуулан тайрах бөгөөд гандаж, муудсан навчсыг авч хаях хэрэгтэй. Варан дахь усыг өдөр бүр сольж байх шаардлагатай. Өрөөний температур сэрүүн байх тусам цэцэг илүү удаан хадгалагдана.

- Цэцэг бэлэглэхдээ үргэлж 3,5,7 гэх мэт сондгой тоог сонгоорой. Зөвхөн нас барсан хүний шарил дээр тэгш тоотой цэцгийн баглаа тавьдаг.

Цэцэгсийн утга...

Сарнайг гоо сайхан, хайр сэтгэлийн бэлгэдэл гэдгийг бүгд мэддэг. Тэгвэл сарнай дотроо олон янз байх бөгөөд тэдний өнгө ч өөр өөр утга агуулгатай байдаг.

Улаан болон цагаан сарнайг нэг баглаанд хамтатган оруулсан бол энэ нь эв нэгдлийг илтгэнэ. Шар сарнай баяр баясгалан, сэтгэл хангалуун байдлыг харуулна. Өөрийн далд хүсэл сэтгэлийг улбар шар эсвэл далайн шүрний өнгөтэй сарнайгаар илтгэж болно. Гүн улаан өнгийн сарнай нь таны хайртай бүсгүйд түүний гайхалтай үзэсгэлэнтэй байгаа тухай хэлэх болно.

Ягаан сарнай итгэл найдвар, энхрий ялдам байдлыг илэрхийлнэ. Нил ягаан өнгийн сарнайг сонгон бэлэглэж буй хүн бол маш нарийн мэдрэмжтэй бөгөөд өөрийг нь хүрээлэн буй хүмүүс, ялангуяа танд ихээхэн анхаарал халамжтай ханддагийн шинж юм.

Улбар шар өнгийн сарнай амьдралыг гэгээлэг өнгөөр хардаг нэгний сонгох цэцэг бөгөөд мөн түүнчлэн дассан сэтгэлийг ч илэрхийлж болно. Шар эсвэл улаан, улаавтар өнгөнүүд нь хүний гүн гүнзгий, тачаангуй сэтгэлийг харуулж байдаг. Цагаан сарнай нь цэвэр ариун байдлын бэлэг тэмдэг.

Сарнайнаас гадна өөр хэд хэдэн цэцэг хайр сэтгэлийг илэрхийлнэ: улаан хризантема, алтан зул болон лиш цэцэг. Хонин нүдэн болон гоё ганганд тооцогдох сараана цэцэгс таны хайртын гоо сайхныг магтан дуулна. Харин голт борын цэцгийг амьдралдаа ганц л удаа хэн нэгэнд бэлэглэх бөгөөд энэ нь анхны хайрыг бэлэгдэнэ.

Бид мэндлэхдээ, танилцахдаа, гар барихдаа...

Саяхны нэг өдөр тааралдсан таксины жолооч саарал дээлтэй, урт сахалтай өвөө намайг суумагц л “За сайхан хаваржиж байна уу, хүүхээд! Хаанаас хаа хүрэх гэж явна вэ? Ажил төрөл нь тавлаг биз дээ?” гээд л ховорхон сонсдог болсон тэрхүү мэндчилгээний үгсийг ёстой л нэг урсгаж гарав. Өдөр тутмынхаа амьдралд бараг хэрэглэхээ больчихсон эдгээр үгсийг сонсоод эхлээд “юу гэх билээ!” гэж хэсэг бодсоноо хүртэл нуугаад яах вэ!! Үнэндээ залуус бид өдөр тутамдаа “Юу байна?” “Юмгүй дээ!”, “Hi, wassup” гээд л нэг л их “юм” байгаа байхгүйгээ ярьцгаасан, нэг л их гадаад үг хэллэг хэрэглэсэн хүмүүс болчихож! Монгол сайхан ёс заншлаараа мэндлэх, мэнд мэдэх гэж юу байдгийг ч бараг мартчихсан хүмүүс! Гэтэл санаандгүй тааралдсан таксины жолооч өвөөгөөс “монгол ардын мэндлэх, мэндчилэх ёсны тухай” бага зэргийн лекц сонсоод буусан гэхэд дэгсдүүлсэн хэрэг болохгүй боловуу.

Ахмад настангууд маань мэнд мэдэх төдийд л олон зүйлийн тухай мэдээд авчихдаг, тухайн хүнийг хэн бэ гэдгийг нь хүртэл тодорхойлж чаддаг улс. Монголчууд бидний дунд “Таны амар амгаланг айлтгая”, “Амар сайн байна уу?”, “Таны бие лагшин тунгалаг уу?” гэх зэргийн нийтлэг мэндчилгээ байхаас гадна цаг улирал, ахуй байдал, ажил үйлсэд зохицсон мэндчилгээ хүртэл байдаг: “Тавлаг сайхан зусч байна уу?” гэхэд “Сайхан зусч байнаа. Та тавтай сайхан зусч байна уу?” хэмээн хариу мэндэлдэг. Гэтэл бид чинь энэхүү ёс заншилаа хадгалж чадаж байна уу үгүй юу гэдэг бас л эргэлзээтэй болжээ. Тэгээд ч залуучууд бид “төлөв төвшин, бүрэн мэндэлж чадахгүй”, “ёс мэдэхгүй”, “мэндийн зөрөөгүй амьтан” хэмээн ахмадууддаа хааяа зэмлүүлэх нь арга ч үгүй биз. Өнөөгийн залуус бид хүмүүс хоорондын найрсаг харилцааны хамгийн эхний бөгөөд энгийн хэлбэрийн нэг болох соёлтой боловсон мэндлэх, мэндчилэх ёсыг өөртөө хэвшүүлж чадсанаар нийгэмд эзлэх өөрийн байр суурь хийгээд бусадтай харилцах харьцаандаа ч олон чухал зүйлсийг шинээр нээх боломжтой болох юм. Тиймээс ч мэндлэх, мэндчилэх, танилцах тэрхүү түгээмэл ёсны талаар хэдэн зөвлөгөөг танд хүргэхээр шийдлээ.

Хүмүүс бие биетэйгээ уулзахдаа найрсагаар мэндчилэн бие биедээ харилцан хүндлэл үзүүлдэг. Мэндчилгээндээ өөрийн найрсаг, нөхөрсөг байдлыг аль болох түлхүү харуулахыг оролдох хэрэгтэй бөгөөд мэндчилгээний үгийг яаралгүй, товч бөгөөд тодорхой хэлнэ. Дэлхийн олон оронд мэндчилгээний үндсэн төрлүүд нэг их ялгаагүй байдаг: өглөөний, өдрийн, оройн мэнд мэдэх, өдрийн ажилд амжилт хүсэх, сайхан хооллохыг ерөөх гэх мэт.

Тогтсон түгээмэл ёсны дагуу эрэгтэй, насаар дүү, доод тушаалынх нь хүн эхэлж мэндлэх ёстой боловч гар барихдаа эмэгтэй нь, ахмад нь, ахиу албан тушаал хашиж байгаа нь эхэлж гараа өгөх заншилтай байдаг. Өөрөөр хэлбэл, танилцуулагдаж буй хүн эхэлж гараа сунган мэндэлдэггүй. Гар барьж мэндлэхийг танилцаж буй хүн эхэлж санаачилна.

Хуран цугларсан олны дунд хамгийн сүүлд үүдээр орж ирсэн нь бусдынхаа амар амгаланг айлтгана. Айлд зочилж очоод юуны өмнө гэрийн эзэгтэйтэй, гэрийн эзэнтэй харин хамгийн сүүлд бусад уригдагсадтай мэндчилнэ.

Гэрийн эзэн уригдан ирсэн зочдыг танилцуулах үүрэг хүлээдэг. Эхлээд өөрийн талын хүмүүсийг танилцуулсаны дараа гол зочин өөрийн дагалдаж яваа хүмүүсийг танилцуулна. Хэрвээ төр засгийн тэргүүлэгчид оролцож байгаа бол тэдэнд гол гол хүмүүсийг нэр, албан тушаалаар нь дуудан танилцуулна. Бусад уригдагсдыг танилцуулахдаа доод буюу бага тушаалтныг дээд тушаалтанд нь, эрэгтэйг нь эмэгтэйд, залуугий нь ахмадад, өөрийн хүмүүсийг гадны хүмүүст, олонд танил бус хүнийг бусдад нь гэх зарчмаар танилцуулдаг.

Гадаа гудамжинд дайралдах үед эрэгтэй хүн эхлээд эмэгтэй хүнтэй мэндлэн эсвэл түрүүлж толгой дохин өнгөрнө. Хэрвээ хэн нэгний араас нь гүйцэж очин мэндчилж байгаа бол эрэгтэй, эмэгтэйгээс үл шалтгаалан гүйцэж очиж буй хүн түрүүлж мэндэлнэ.

Эрэгтэй хүн эмэгтэй хүнтэй мэндлэхдээ гараа халааснаасаа гаргаж, аман дахь тамхиа авдаг. Эмэгтэй толгойгоо бага зэрэг бөхийлгөн мэндчилэх бөгөөд заавал гараа халааснаасаа авах шаардлагагүй.

Дэлхийн олон оронд эмэгтэй хүнтэй мэндлэхдээ гарыг нь үнсэх ёс байдаг. Ихэвчлэн нөхөрт гарсан, бэлбэсэн эмэгтэй болон шашны өндөр зиндааны хэргэмтэн нарын гарыг үнсдэг бөгөөд ингэхдээ гарыг нь дээш өргөх бус харин өөрөө доош бөхийн үнсэнэ.

Мэндлэхдээ тухайн хүнийг хүндэлж байгаагаа харуулахын тулд суудлаасаа өндийн босдог. Эрэгтэй хүн ямар ч тохиолдолд суудлаасаа босон мэндчилнэ. Настай эрэгтэй хүмүүс суудлаасаа мэндчилж болох ч энэ тохиолдолд заавал толгой дохих ба эмэгтэй хүнтэй мэндчилж байгаа бол үл ялиг өндийн мэндчилнэ. Эмэгтэйчүүд суудлаасаа босохгүй байж болох ч залуу эмэгтэй настай хүнтэй мэндлэхдээ босож мэндчилнэ.

Эмэгтэйг суусны дараагаар эрэгтэй хүн эргэн суудалдаа сууна. Үүнтэй яг адил ахмад хүний дараагаар залуу нь, дээгүүр албан тушаалтай хүний дараагаар доогуур албан тушаалтай нь суудалдаа сууна.

Танилцахад гар барих мөн нарийн утга учрыг өөртөө агуулж байдаг. Дээр үед хэн нэгэнтэй мэндлэхдээ баруун гараа өгсөнөөр “надад зэвсэг байхгүй” гэдгээ харуулдаг байв. Өнөө үед гар барилт нь ямар ч мэндчилгээний салшгүй нэг хэсэг болсон билээ. Гэхдээ өөрийн хэлбэрээс хамаараад янз бүрийн утгыг агуулсан байж болдог.

Гараа итгэлтэйгээр, урагш шулуун байрлалд сунган мэндчилэх нь бие биенийгээ харилцан хүндэтгэдэг, ижил тэгш хүмүүс мэндчилж байгаагийн шинж. Гараа итгэлтэйгээр гэхдээ бас эелдэг соёлтой байдлаар сунган мэндчилж байгаа хүн өөртөө итгэлтэй, юу хүсэж байгаагаа мэддэг, гэхдээ бас бусдыг хүндэтгэн сонсож чадах хүн байдаг.

Гар барилт нь нэг л идэвхгүй санагдаж, бид ямар нэг хөдөлгөөнгүй мод атгачихаагүй гэдгээ мэдрэхийн тулд өөрсдийн зүгээс бага ч гэсэн идэвх гаргах шаардлагатай болдог тэр үед өөрийн хүсэж буй зүйлээ авч сурсан, хатуу чанд ёс баримтлагч нэгэнтэй гар барьж байна гэсэн үг бөгөөд тэрээр хэрэгтэй үед бусдын биш харин өөрийн ашиг сонирхлыг дээгүүрт тавих хүн юм. Гар барихдаа нэг л “эзэрхэг”, зарим тохиолдолд гараас нь арай ядан мултрах шаардлагатай болдог бол бусдаас их зүйлийг хүсэж, шаарддаг, өөрийн гарт орсон зүйлийг тийм ч амар тавьж явуулахгүй зантай нэгэнтэй таарсан байна гэж ойлгож болно.

Мөн алганы байрлалаас хамааран ямархуу төрлийн гар барилт болохыг нь тодорхойлж болно. Жишээ нь, таны гарыг атгахдаа алгыг тань доош харуулан атгасан бол тухайн хүн харилцаандаа давамгайлах үүргийг гүйцэтгэх сонирхолтой байгаагаа илтгэж буйн шинж. Харин эмэгтэй хүн таньтай гар барихдаа алгаа доош нь харуулан гараа өгсөн бол харин ч танаас тусламж, дэмжлэг гуйж буйн илрэл бөгөөд нэг ёсны гараа үнсүүлэх гэсэн цаад утгатай ч байж болох юм.

Гараа нугалалгүй шулуунаар нь өгч гар барьж байгаа бол энэ нь үл хүндлэлийг харуулж байна гэж ойлгож болно. Зөвхөн гарын хуруугаараа гар барих нь бас л таагүй гар барилтын нэг хэлбэр. Ийнхүү гар барьж буй этгээдийн гол зорилго нь харилцан ярилцагчаасаа тодорхой хэмжээнд зай барих явдал.

Мөн гар барихад хүний бие ямар байрлалтай байгааг анхаарах нь олон зүйлийг ойлгоход тустай. Жишээ нь, гар барихдаа биеэ бага зэрэг урагшлуулан тонгойсхийж байгаа бол таньтай харилцах сонирхолтой, таньд найрсаг хандаж буйн илрэл юм. Харин гар барихдаа бие нь цэх шулуун байрлалд эсвэл бүр гэдийсэн бол таньтай нэг л хол зайнаас ихэмсэг байдлаар мэндчилж буйн шинж.

Хоёр гараа оролцуулан мэндлэх явдал бас түгээмэл байдаг. Ийнхүү гар барьж буй хүн нь өөрийн илэн далангүй, шударга байдлыг илтгэж байгаа бөгөөд түүнд итгэж болохыг харуулна. Ийм гар барилтын үед нэг бол эхлээд баруун гараараа нөгөө хүнийхээ гарыг атгаад, харин зүүн гараа баруун гар дээрээ давхарлан тавих эсвэл баруун, зүүн аль аль гараараа нөгөө хүнийхээ гарыг зэрэг атгана. Эсвэл баруун гараараа мэндчилж буй хүнийхээ гарыг атгаад, зүүн гараа тохой юмуу мөрөн дээр нь тавьж болох бөгөөд энэ нь илүү найрсаг, нөхөрсөг харилцааг илтгэн харуулна. Ийм төрлийн гар барилтыг ихэвчлэн найзууд, сайн танил хүмүүс хоорондынх гэж хэлж болох ч зарим улс төрчид ийм төрлийн гар барилтыг бараг өдөр тутамдаа хэрэглэдэг.

Албан бус хэлбэрийн өөр хэд хэдэн гар барилтын төрөл байдаг. Жишээ нь тухайн хүн гар барихдаа холоос гараа далайн байж гар барьж байгаа бол энэ нь тухайн хүний өөрийн үзэл бодлыг тулгах гэсэн эсвэл зүгээр л энгийн нөхөрсөг байдлыг нь харуулдаг. Гар барилцахын оронд алгаараа харилцан шүргэлцээд өнгөрөх нь найзууд, залуучууд дунд элбэг байдаг бөгөөд энэ нь ихэвчлэн хамтын ажил бүтэмжтэй болсон сэтгэл ханамжтай байдлыг илтгэдэг.

Мөн гар барилтыг хэр удаан үргэлжилж байгаагаас нь хамааран ангилж болно. Богино хугацаанд үргэлжилж буй итгэл муутайхан гар барилт нь тухайн хүний хайхрамжгүй байдлыг илтгэнэ. Удаан болоод чийгтэй гар барилт нь их сэтгэл хөдөлсөнтэй холбоотой байж болно. Бага зэрэг сунжирсан ч инээмсэглэн, эелдэгээр харан гар барих нь найрсаг, нөхөрсөг байдлыг илтгэнэ. Гэхдээ ер нь гар барихдаа нөгөө хүнийхээ гарыг хэтэрхий удаан барих нь зохимжгүй бөгөөд ингэснээрээ өөрийгөө ч, бусдыг ч эвгүй байдалд оруулж болзошгүйг анхаараарай.

Гар барихдаа ямар орны хүмүүстэй харилцаж байгаагаа санах нь зүйтэй. Азийн орнуудад бол удаанаар, чанга атган мэндчилэх нь зохимжгүй. Харин Баруун Европынхон болон америкчуудын хувьд үлбэгэр, сул дорой гар барилтыг тийм их таашадаггүй бөгөөд хүчтэй, итгэлтэй гар барилтыг илүүд үздэг.